आधार कार्ड हे आज प्रत्येक भारतीय नागरिकासाठी केवळ एक ओळखपत्र नसून, अनेक सरकारी आणि खासगी व्यवहारांसाठी अत्यावश्यक दस्तऐवज बनले आहे. बँकेचे व्यवहार असो, सरकारी योजना असोत, मोबाईल सिम घ्यायची असो किंवा पासपोर्टसाठी अर्ज करायचा असो – सगळीकडे आधार कार्ड लागतोच!
पण बर्‍याच जणांच्या मनात एक सामान्य पण महत्त्वाचा प्रश्न येतो – “आधार कार्डला एक्सपायरी डेट असते का?” किंवा “काही वर्षांनी ते पुन्हा बनवावं लागतं का?” या लेखात आपण हे प्रश्न सविस्तर समजून घेणार आहोत.
एकदा आधार, कायमचा आधार!
भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरण (UIDAI) च्या माहितीनुसार, एकदा जारी झालेला आधार क्रमांक आयुष्यभर वैध असतो. त्याला कोणतीही समाप्ती तारीख (Expiry Date) नसते. त्यामुळे तुम्हाला ते पुन्हा बनवायची गरज नाही.
पण…, काही विशिष्ट परिस्थितीत आधार अपडेट करणं आवश्यक ठरतं. हे अपडेट्स आधार कार्ड अधिक अचूक आणि उपयोगी बनवण्यासाठी आवश्यक असतात.
10 वर्षांनंतर का करावा अपडेट?
UIDAI कडून नागरिकांना दर 10 वर्षांनी आधार अपडेट करण्याचा सल्ला दिला जातो. कारण:
- पत्ता बदलतो
- मोबाईल नंबर बदलतो
- बायोमेट्रिक डिटेल्समध्ये बदल होतो (उदा. फिंगरप्रिंट, फोटो)
या गोष्टी जर अपडेट केल्या नाहीत, तर काही ठिकाणी त्रास होऊ शकतो – विशेषतः जेव्हा सरकारी योजनांचा लाभ घ्यायचा असतो, किंवा KYC प्रक्रिया पार पाडायची असते.
लहान मुलांचं आधार कार्ड: 2 वेळा अपडेट अनिवार्य!
5 वर्षांखालील मुलांचे आधार कार्ड केवळ नाव व पत्ता यावर आधारित असते. त्यामुळे त्यामध्ये बायोमेट्रिक माहिती नसते. म्हणून UIDAI च्या नियमानुसार:
- पहिलं अपडेट – वय 5 वर्षे पूर्ण झाल्यावर
- दुसरं अपडेट – वय 15 वर्षे पूर्ण झाल्यावर
या दोन्ही टप्प्यांवर बायोमेट्रिक माहिती (फिंगरप्रिंट, डोळ्यांचे स्कॅन आणि फोटो) घेऊन आधार अपडेट करणं अनिवार्य आहे. ही प्रक्रिया पूर्णतः मोफत आहे.
जर वेळेवर ही अपडेट प्रक्रिया केली नाही, तर त्या आधार कार्डाचा उपयोग काही सेवा/योजनांमध्ये अडथळा निर्माण करू शकतो.
वयस्कर नागरिकांनी काय लक्षात ठेवावं?
ज्येष्ठ नागरिकांनाही वेळोवेळी आधार अपडेट करणं आवश्यक आहे, कारण:
- वृद्धापकाळामुळे बायोमेट्रिक बदल होऊ शकतात
- संपर्क नंबर किंवा पत्ता बदललेला असतो
त्यांना आधार सेवा केंद्रावर जाऊन नाव, जन्मतारीख, पत्ता, मोबाईल नंबर आणि बायोमेट्रिक अपडेट करता येतात. यासाठी सामान्य शुल्क आकारले जाते.
आधार अपडेट का आवश्यक आहे?
✅ सध्याच्या माहितीत अचूकता ठेवण्यासाठी
✅ सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी
✅ बँक व्यवहार, मोबाईल सिम KYC मध्ये अडथळा येऊ नये म्हणून
✅ आधार आधारित प्रमाणीकरण (e-KYC) सुकर करण्यासाठी
UIDAI वेळोवेळी SMS, ईमेल आणि इतर माध्यमांतून नागरिकांना आधार अपडेट करण्याबाबत सूचित करत असते.
महत्त्वाची टीप: अपडेट ≠ पुन्हा नोंदणी
खूप लोकांना वाटतं की आधार अपडेट म्हणजे नवीन आधार कार्ड मिळवणं. हे चुकीचं आहे. एकदाच आधार मिळाल्यावर तो कायमचा असतो. अपडेट ही केवळ माहिती अचूक ठेवण्याची प्रक्रिया आहे.
आधार कार्ड एक्सपायर होत नाही!
- एकदा मिळालेला आधार क्रमांक आजन्म वैध असतो.
- पुन्हा बनवण्याची गरज नाही, फक्त वेळोवेळी अपडेट करणे आवश्यक आहे.
- लहान मुलांना 2 वेळा अपडेट करणे बंधनकारक आहे.
- वयस्कर नागरिकांनी आवश्यक बदल करणे गरजेचे आहे.
- हे सर्व अपडेट्स आपल्याला अधिक सुलभ आणि अचूक सेवा मिळवण्यासाठी उपयुक्त ठरतात.
जर तुम्ही अनेक वर्षांपासून तुमचं आधार कार्ड अपडेट केलं नसेल, तर आजच नजीकच्या आधार सेवा केंद्रात जाऊन ते अपडेट करा. कारण – अचूक माहितीच चांगली सेवा मिळवण्याची गुरुकिल्ली आहे!
ही माहिती इतरांनाही शेअर करा, कारण प्रत्येकाला याची जाणीव असणे आवश्यक आहे.